Çocuklarda geniz eti sorunları mutlaka tedavi edilmeli
Geniz Eti Sorunu
Tedavi edilmeyen geniz eti büyümesi çocuklarda horlama, ağız açık uyuma, alt-üst çene oranının bozulması, yüzde asimetri, büyüme geriliği, işitme kaybı, çok zor iyileşen sinüzit atakları ve tedaviye dirençli orta kulak iltihaplarına yol açabiliyor. Ayrıca geniz eti problemi özellikle çocuklar için, ağız, diş, boğaz enfeksiyonlarına neden olduğu için de önem taşıyor.
Geniz eti üç yaşına kadar vücudumuzun savunma mekanizmasının bir parçası olarak görev yapıyor. Savunma hücresi salgılama görevini üç yaşından sonra bırakıyor. Bademciklere benzer şekilde görev yapan bu doku burnun gerisinde ağızdan bakıldığında küçük dilin üstünde yer alıyor ve bademcikler gibi çocuğun boğazına bakmakla görülmüyor. Geniz etinde büyüme veya iltihaplanma ortaya çıktığı zaman, mutlaka tedavi edilmesi gereken sorunların ortaya çıkmasına neden oluyor. Peki geniz etinde bu problemler neden ortaya çıkar? Herkes risk altında mıdır? Mutlaka ameliyat gerekir mi?
Geniz eti nedir, sorun nasıl ortaya çıkar?
Burun ve boğaz arasına yerleşmiş bir doku olan geniz etinin görevi üç yaşına kadar burundan giren bakteri ve virüs cinsi mikropları yakalamak ve vücudun mikroplarla savaşmasına yardımcı maddeler olan antikorları üretmek. Karnabahara benzer bir yapıdır ve askıda durur. Geçirilen enfeksiyonlar ve var olan alerji, bu yapının büyümesine neden olur. Enfeksiyon sonrasında geniz eti büzülerek küçülür ama hiçbir zaman eski boyutuna ulaşmaz, az da olsa büyük kalır. Arka arkaya geçirilen enfeksiyonlar ve alerji atakları sonrasında ise geniz eti çok büyük bir noktaya ulaşarak bulunduğu geniz bölgesini tamamen kaplar. Geniz bölgesinin ön duvarında burun delikleri, arka duvarında omurgalar yan duvarlarında ise kulaklara giden ve havalandırma tüpü de denilen östaki boruları yer alır. Dolayısıyla bu yapı geniz eti tarafından kapandığında bu bölgelere ait sorunlar ortaya çıkar. Geniz etinin yarattığı en büyük sorunlardan biri yüzde asimetri oluşması. Eğer çocukta sürekli ya da sık tekrarlayan geniz eti büyümesi veya iltihabı varsa geniz etinin alınması gerekebilir. Çocuklar geniz eti alındıktan sonra daha sık hastalanmaz; çünkü, vücutta geniz eti gibi görev yapan başka dokular aynı fonksiyonları yeterince yapabilir.
Büyümüş veya iltihaplı geniz etinin belirtileri neler?
Geniz eti, horlama ve burun tıkanıklığının başlıca nedeni. Uykuda horlamayla birlikte eforlu bir uyku geçiriliyorsa adrenalin deşarjı denilen durum ortaya çıkar. Bu da büyüme hormonunun salgısını durduruyor. Özellikle çocuklarda kaliteli bir uyku sağlıklı büyümenin temel kriterlerinden biridir. Bu nedenle burunda tıkanıklık, horlama, yüzde orantısızlık, kulaklarda sıvı oluşumu gibi sorunlar görülüyorsa ve tüm bunlardan dolayı hastanın yaşam kalitesi düşüyorsa mutlaka geniz etinin alınması gerekiyor. Kulaklarda sıvı oluşmadan alınması ayrıca önem taşıyor, çünkü sıvı oluşması durumunda geniz eti ameliyatına kulak ameliyatı da eklenmesi gerekiyor.
Geniz Eti Belirtileri
Geniz etinin büyümesi halinde çeşitli belirtiler görülebiliyor. Çocukta aşağıdaki belirtilerden biri veya birkaçının oluşması geniz etine işaret edebiliyor:
- Burundan nefes almakta güçlük
- Sürekli ağızdan nefes alma
- Burun tıkalı gibi genizden konuşma
- Nefes alırkan hırıltılı ses çıkması
- Uyku sırasında horlama
- Uykuda birkaç saniye süreyle nefesini tutma (uyku apnesi)
- İştahsızlık ve gelişme geriliği
Büyümüş Geniz Etinin Tedavisi
Ameliyat ne zaman gerekli?
İltihaplı geniz eti, öncelikle antibiyotiklerle veya alerji ilaçlarıyla tedavi edilmeye çalışılır. Eğer geniz eti iltihaplı değilse çocuğun durumu ve şikayetlerine göre bir süre beklenebilir. Çünkü çocuklarda geniz etinin bir miktar büyümesi normaldir. Zamanla çocuğun geniz eti kendiliğinden küçülebilir. Ancak çocukta nefes alma güçlüğü, uyku apnesi, sık tekrarlayan geniz eti iltihabı ve konuşma bozukluğu gibi şikayetler varsa ve bu sorunlar iltihap dönemi geçtikten sonra da devam ediyorsa beklenmeden ameliyat yapılabilir. Şikayetler yoğunlaşıp hayati risk oluşursa üç yaşın öncesinde de ameliyat yapılabilir.
Geniz eti ameliyatı (adenoidektomi) sırasında neler oluyor?
Yaklaşık 15 dakika süren son derece kolay bir operasyon. İşlem ağzın içinden girilerek genel anestezi altında yapılıyor. Ameliyathane ortamında ve anestezi uzmanlarının takibinde işlem tamamlanıyor. Geniz eti ameliyatı için, deride bir kesi yapılmasına gerek olmuyor. Ameliyat sonrasında büyümenin olacağına dair düşünce de son derece yanlış. Ancak, çocukta alerji sorunu varsa ya da ameliyat üç yaşından önce yapıldıysa büyüme riski oluşabiliyor. Ama ameliyatla birlikte çocuğa alerji tedavisi yapılır ve enfeksiyonlara karşı çocuk korunursa geniz etinin büyümesini önlemek mümkün oluyor. Geniz etinin çocukluk çağında alınmasının sakıncalı olduğu ile ilgili düşünce de tamamen bir şehir efsanesi.
Geniz eti ameliyatından sonra nelere dikkat edilmesi gerekiyor?
Ameliyat sonrasında gündelik hayat içinde dikkat edilmesi gereken noktaların başında beslenme kuralları geliyor. Ameliyat günü çocuğun su, süt, narenciye olmayan meyve suları, muhallebi, puding, yoğurt, dondurma, sütle yumuşatılmış patates püresi gibi sulu ve yumuşak gıdalar alması gerekiyor. Ameliyatı takip eden gün yumuşak gıdalara ek olarak yumuşak sebze yemekleri, makarna, pilav yiyebiliyor. Üçüncü günden itibaren ekmek kenarı, bisküvi, cips gibi boğazı tahriş edebilecek sert gıdalar hariç normal beslenmesine geçebiliyor. Ameliyatın ertesi günü çok sıcak ve uzun süreli olmamak koşuluyla çocuğunuz banyo da yapabilir. Okula göndermek için ameliyattan sonra 3-7 gün beklemekte yarar var. Buna hekiminizle birlikte karar verebilirsiniz. Çocuğun spor yapabilmesi için yine bir hafta beklemek doğru olur. Bazı çocuklarda ameliyat oldukları günün gecesinde uykuda fark edilir bir solunum rahatlaması oluyor. Bazı çocuklarda ise genizde ve burunda biriken salgılar nedeniyle rahatlama bu kadar erken ve belirgin olmayabiliyor; çocuğunuz hırıltılı nefes almaya, horlamaya ve ağızdan solunuma devam edebiliyor. Ameliyat bölgesinin tam iyileşmesi ve ameliyat öncesi şikayetlerin düzelmesi için bir-iki hafta geçmesi gerekiyor. Bazı çocuklar alışkanlık kazandıkları ağız solunumuna devam edebiliyor; bunu fark ettiğinizde burnundan nefes almasını ona hatırlatmalısınız.
Yetişkinler de bu sorunu yaşar mı?
Geniz eti yetişkinler için de son derece önemli ve yaşam kalitesini düşüren bir sorun. Geniz eti sekiz yaşına kadar büyümeye devam ediyor ve bütün yolu tıkıyor, sekiz yaşından sonra büyüme duruyor. 13 yaşından sonra da ergenlik dönemi ile birlikte oransal olarak geri kalıyor. Bu durumda küçük kaldığı için çok fazla rahatsızlık vermediği için ameliyat gereksinimi doğmuyor. Ancak ileriki yaşlarda yine hayat kalitesini düşürecek oranda sorun yaratabiliyor. Burun tıkanıklığı şikayetiyle hastaneye başvuran erişkinlerin yüzde 20’sinde geniz eti tespit ediliyor. Bu durumlarda da ameliyatla çözüme ulaşılıyor.