Sizi uykusuzluğunuz hangi tip?

Sizin uykusuzluğunuz hangi tip?

Çok uykunuz var ama uyuyamamaktan mı şikayetçisiniz ya da evinizden farklı bir yerde daha rahat mı uyuyorsunuz? Hangi tip uykusuzluk sorunuyla karşı karşıya olduğunuzu ve kaliteli bir uyku için neler yapmanız gerektiğini bu yazımızda okuyabilirsiniz…

Friedrich Nietzsche’nin dediği gibi “ÖyIe koIay bir sanat değiIdir uyumak; onun uğruna, bütün gün uyanık durmak gerekir.” Ancak uyumak için yeterli fırsat olmasına rağmen ısrarlı bir şekilde uyumada güçlük yaşamak ve uykusuzluğun gün içine yansıyan olumsuz sonuçları uykusuzluk olarak tanımlanır. Elbette kişiye göre farklı şikayetlere neden olan uykusuzlukta, kimileri uykuya dalmada zorluk çekerken veya uykuya daldıktan sonra sık sık uyanırken, kimileri ise erkenden uyanır ve bir daha uyuyamaz. Sabahları güne adeta yorgun savaşçı gibi dinlenemeden uyanma karşısında, “Aman, uykusuzluk işte ne olacak?” gibi bir yaklaşımı önermediklerini dile getiren Medistate Kavacık Hastanesi’nden Nöroloji Uzmanı Dr. Gülistan Halaç ile Göğüs Hastalıkları Doç. Dr. Zehra Yaşar, uykusuzluğun gün içine yansıyan olumsuz etkilerinin önemsenmesi gerektiğine dikkat çekiyorlar. Uzmanlarımızın uykusuzluğun nedenlerini mercek altına aldığı bu yazımızı okumanızı tavsiye ediyoruz. Nedene bağlı tedaviler ve günlük hayatta alınacak önlemlerle, uykusuzluk problemi ile ortaya çıkan; gündüzleri yorgunluk hissi, huzursuzluk, hırçınlık gibi duygu alanındaki değişmeler, verimlilikte azalma, hatta düşünsel işlevlerde bozulma gibi sorunlarla baş edebilirsiniz… 

HER UYKUSUZLUK AYNI DEĞİL!

Uykusuzluk sorunu farklı tiplerde olabilen bir sorun. Özellikle sorunun farklı nedenlerine bağlı olarak farklı uykusuzluk tiplerinin olduğunu söyleyebiliriz.

1. AKUT İNSOMNİ

Uykusuzluk, birincil olarak uykunun kendisinden kaynaklanabileceği gibi, başka bir uyku hastalığı veya dâhili, psikiyatrik hastalığın bir belirtisi de olabilir. Zaman zaman açıkça tanımlanabilen stres veya çevresel bir değişikliğe bağlı olarak gelişen, örneğin yabancı bir mekanda bulunma, bir sınav öncesi ya da bol miktarda kahve, çay tüketimi sonrasında uykusuzluk yaşanabilir. Buna “akut insomni” deniyor. Özelliği, uykusuzluğa neden olan etken ortadan kalktığında uykusuzluğun kaybolmasıdır. Eğer uykusuzluk sorunu yaklaşık bir ay süreyle devam ediyorsa mutlaka uzmana başvurulmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken en önemli nokta, kişinin çevredeki insanların önerdiği ilaçları veya kendi başına eczaneden aldığı uyku ilacını kullanmaması. Aksi durumda uykusuzluk kronik hale gelebilir ve tedavi güçleşebilir.

1. PSİKOFİZYOLOJİK İNSOMNİ

Akut insomnide bahsettiğimiz gibi geçici bir süre tetiklenen uykusuzluk, kişide uyuyamamayla ilgili gerginlik ve kaygı oluşturmaya başlarsa zaman içinde kısır bir döngüye girebilir (Psikofizyolojik insomni). Uyumak için daha fazla çaba harcanması, daha fazla uyanıklığa ve uykuya daha zor dalmaya neden olabilir. Hasta uyanık olmak istediği durumlarda, örneğin televizyon seyrederken veya bir konuyu dinlerken kolaylıkla uykuya dalabilir ancak yatağına gittiğinde uykusu kaçar. Çünkü genellikle, kişi uyumak için yatağına uzandığında aklına takılan konular hakkında uzun uzun düşünür, bir önceki günün uğraşlarını gözden geçirir, bir sonraki gün karşılaşacağı sorunlarla baş etmek için strateji geliştirir. Bu da hastanın uykuya geçmesini zorlaştırır. Psikofizyolojik insomninin ilginç bir özelliği de, kişinin evinden farklı bir yerde daha rahat uyuyabilmesidir.

1. KALITSAL İNSOMNİ

Hayat boyu yeterli uyku elde edememe durumudur. Tipik olarak çocuklukta veya en geç erken ergenlikte başlar. Oldukça nadir bir hastalık olan kalıtsal insomninin sıklığı bilinmiyor.

1. PARADOKSAL İNSOMNİ

Paradoksal insomnide kişi aslında uyumaktadır fakat uyuduğunu algılayamadığı için uykusuzluktan yakınır. Bu tür hastaları tedavi etmeden önce psikiyatrik hastalıklar ile ilişkili uykusuzluklar da araştırılmalıdır.

1. BAĞIMLILIĞA VE NÖROLOJİK HASTALIKLARA BAĞLI UYKUSUZLUK

Psikiyatrik hastalıklara, ilaç veya madde kullanımına, dahili veya nörolojik hastalıklara bağlı uykusuzluklar da görülebiliyor. Uykusuzluk birincil bir hastalık olması yanında; huzursuz bacaklar sendromu, uykuda periyodik hareket bozukluğu, santral uyku apne sendromu gibi farklı bir uyku hastalığının belirtisi de olabilir. Bu durumda ana uyku hastalığının tedavisi, uykusuzluk yakınmasının ortadan kalkmasını sağlayacaktır.

1. YETERSİZ UYKU HİJYENİ

Tüm bu uykusuzluk nedenlerinin yanı sıra sıkça karşılaşılan yetersiz uyku hijyenine bağlı uykusuzluk, kişinin alışkanlıkları ve günlük hayat aktivitelerinin iyi kalitede uyku sağlamada yetersizliğe yol açması durumudur. Gece uykusunu kötü yönde etkileyen; gün içi kestirmeler, uykuyu engelleyen alkol kullanımı gibi gündüze ait durumlar veya gece uyku süresini istemli olarak kısaltmak gibi geceye ait durumlar uyku hijyenini bozarak uykusuzluğa neden olabiliyor. 

Uykusuzluğun nedenlerini doğru tespit edebilmek için mutlaka bir uyku bozuklukları merkezine başvurulmalıdır! 

UYUMA “SANATININ” İNCELİKLERİ

Kendi uyku sürenizi bilmelisiniz. İdeal uyku süreniz, dinlenmiş ve uykunuzu almış olarak uyandığınız uyku süresidir. Size özgü olan uyku düzeninize uymaya çalışın.

• Akşam saatlerinde uyku saatinden en az 1 saat önce uykuya hazırlanmak için kendinize zaman ayırın. Günün yorgunluğundan ve stresinden uzaklaşın.
• Uykunuzun kalitesini bozacak; yatmadan önce yemek yeme, çay-kahve içme gibi alışkanlıklardan uzak durun.
• Kitap okuma, müzik dinleme, duş alma, meyve çayları ya da süt içme gibi sakinleşmenizi sağlayacak ve sizi uykuya hazırlayacak aktivitelere önem verin.
• Uyku vaktiniz yaklaştıkça üstten aydınlatmaları değil, yerden ve daha loş aydınlatmaları tercih edin.
• Uykunuz geldiğinde yatak odanıza gidin.
• Yatak odanızı televizyon seyretme, bilgisayar ya da telefonla ilgilenme alanı olarak kullanılmayın.
• Yatak odanızın ısı ve nem düzeyinin dengeli olmasına özen gösterin.