Tedavi Edilebilir DEMANS
TEDAVİ EDİLEBİLİR DEMANS NEDİR?
Yakın zamana ait hafıza kaybı, yürüme bozukluğu ve idrar kaçırma gibi belirtilerle kendini gösteren “Normal Basınçlı Hidrosefali” özellikle ileri yaşlarda görülür. Beyinde anormal beyin ve omurilik sıvısı birikmesiyle oluşan Normal Basınçlı Hidrosefali(Tedavi edilebilir demans) gelişen teknolojik yöntemler sayesinde kolayca tedavi edilebilmektedir.
Tedavi edilebilir demans nasıl ortaya çıkar?
Beyin ve omurilik boşluklarında dolaşan sıvıya beyin omurilik sıvısı (BOS) denir. BOS beyindeki karıncıklarda üretilir. Herhangi bir nedenle beyinde BOS birikmesine hidrosefali denir. Akım yolu tıkandığında veya emiliminde bir sıkıntı oluştuğu zaman beyindeki karıncıklarda biriken BOS basıncı artarak beyni sıkıştırır. Yaşlanan insanda beyin büzüşüp küçülür, bu küçülmenin kafatası içerisinde oluşturduğu boşlukları BOS doldurur. BOS emiliminde kısmi bir bozukluk olduğu zaman basınç artmadan beyindeki karıncıklarda bir genişleme oluşur. Bu durum ‘Normal Basınçlı Hidrosefali’ (NBH) olarak adlandırılır.
Tedavi edilebilir demans (NBH)hangi durumlarda oluşabilir?
Olguların pek çoğunda altta yatan neden saptanamasa da NBH aşağıdaki durumlarda oluşabilir.
- Kafa travması
- Daha önce geçirilmiş beyin kanaması
- Tümör veya kistler
- Beyin veya omurilik cerrahi girişim geçirmiş hastalar
- Tıkayıcı beyin damar hastalıkları
- Menenjit, diğer beyin enfeksiyonları
Normal basınçlı hidrosefalinin yaş ilerledikçe görülme sıklığı artar. Aşağıdaki tabloda her 100.000 kişide yaşa göre görülme sıklığı gösterilmiştir.
Belirtileri nelerdir?
Yürüme bozukluğu: Adımlar kısa basamaklı ve yavaştır. Hastaların ayaklarını kaldırmada, merdiven çıkmalarında sıkıntı görülür. Etraflarında dönmelerinde sorun yaşarlar. Yavaş ve kısa adımla yürürler. Denge sorunu ve yürümede çekilen sıkıntı ilk ve en sık gözlenen şikâyettir.
Hafıza kaybı (özellikle yakın hafıza): Günlük aktivitelere karşı ilgi azalması ve yakın zamana yönelik hafıza kaybı görülür. Hasta yıllar öncesini net hatırlayabilir ama özellikle yakın zamanı karıştırır.
İdrar kaçırma: Mesane kontrolünde bozulmalar yaşanabilir. Bazı hastalarda sık tuvalete gitme görülürken, bazılarında ise mesane kontrolü tamamen bozulur. İdrarını hiç fark etmeden kaçırır.
Tanı nasıl konulur?
MRG, BT: MR veya BT’de beyinde küçülme ve karıncıklardan beyin içine BOS sızıntısı ve karıncıklarda genişleme görülebilir.
Lomber ponksiyon: BOS basıncı normal ya da hafif yüksek olacaktır. Hastanın belinden ortalama 30 cc BOS boşaltılır. Bu işlem 1-3 gün süreyle yapılır. Kişi gözlenir, şikâyetlerinde düzelme varsa kesin tanı konmuş olur.
Tedavi edilebilir demansın cerrahi tedavisi nasıl yapılır?
Temel tedavi yöntemi şant cerrahisidir. Şant tedavisi beyin omurilik suyunu tahliye etme prensibine dayanır. Bu işlem şant denilen kalıcı bir katater sistemiyle sağlanır. Şantın bir ucu belden BOS dolu olan omurilik zarı içinde yerleştirilerek ve diğer ucu ise karın boşluğuna konularak BOS un tahliyesi sağlanır. Sistem cilt altında kalır ve dışardan fark edilmez. Günümüzde kullanılan ayarlanabilir şantlar sayesinde kişinin klinik durumuna göre ne kadar BOS boşaltılacağı poliklinik şartlarında azaltılıp artırılabilir.
Avantajları nelerdir?
Hastanemizde en az riskli ve en fazla normal fizyolojiye yakın lumbo-pertoneal şant operasyonu tercih edilmektedir.
- Operasyon sonrasında 1-2 gün içersinde taburculuk gerçekleşir.
- Yürüme bozukluğu, unutkanlık ve idrar kontrolü sorunları birkaç gün içinde düzelir.
- Şant cerrahi komplikasyonları % 10 dan azdır.
- Hastaların % 70- 90 ameliyat öncesi duruma göre şanttan kalıcı fayda görür.
- İşlemin belden yapılması şanta bağlı beyin kanaması, beyin hasarı gibi risklerin ekarte edilmesini sağlar.